Ο ΧΩΡΟΣ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΟΣ ΣΗΜΕΡΑ

Η διάταξη των κτιρίων στον πολυχώρο του Ιερού Προσκυνήματός μας, όπως εμφανίζεται σήμερα, πήρε την τελική της μορφή μετά το 1974 επί αρχιερατείας και φροντίδος του τότε Μητροπολίτου Μεσογαίας και Λαυρεωτικής κ. Αγαθονίκου, ο οποίος ανήγειρε δίπλα στο Ιερό Ναό και το πρώτο Επισκοπείο της νεοσυσταθείσης Ιεράς Μητροπόλεως, ως πρωτος Μητροπολίτης αυτής.

Πρόκειται για ένα τεράστιο οικοδομικό συγκρότημα 3.000 m², μαζί με το εμβαδόν του Ναού, με ευαγή ιδρύματα και πολλούς λειτουργικούς χώρους. Το κτιριακό αυτό συγκρότημα σχήματος Π με δύο τριώροφες πτέρυγες και μια διώροφη, ανακαινίσθηκε εκ βάθρων μετά το 2004 επί αρχιερατείας και φροντίδος του νυν Μητροπολίτου Μεσογαίας και Λαυρεωτικής κ. Νικολάου, ο οποίος προσέθεσε και συστέγασε στούς χώρους που υπήρχαν (Επισκοπείο, Βαπτιστήριο Ενηλίκων, Γηροκομείο, Βιβλιοπωλείο) και Εκκλησιαστικό Μουσείο, Αίθουσα διαλέξεων, Συνεδρίων και άλλων χρήσεων, Αίθουσα διδασκαλίας Βυζαντινής και Παραδοσιακής Μουσικής, την μοναδική στην Ελλάδα εκκλησιαστική Μονάδα Ανακουφιστικής Φροντίδας ΓΑΛΙΛΑΙΑ και το Μητροπολιτικό Δίκτυο Αγάπης με είδη ρουχισμού, υποδημάτων και τροφίμων για την αντιμετώπιση της κρίσεως.

Ο ΝΑΟΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΑ

 

Το πρώτο "κτίσμα" που συναντούμε είναι το εικονοστάσι της Αναστάσεως, από λευκό μάρμαρο, το οποίο ανηγέρθη στο σημείο της Θεοφανείας, όπου το 1930 υπήρχε φούρνος.

Αμέσως μετά εισερχόμενος ο προσκυνητής στον μικρό αύλειο χώρο με λίγες βαθμίδες (σκαλοπάτια) βρίσκεται στο πρόπυλο του σημερινού Ιερού Ναού, ο οποίος είναι μεταγενέστερος του αρχικού, αφού οι ανάγκες του πολυπληθούς εκκλησιάσματος και τα δομικά προβλήματα του παλαιού δημιούργησαν την ανάγκη ανέγερσης μεγαλύτερου Ναού στα μέσα της δεκαετίας του 1950.



 

Ο θεμέλιος λίθος αυτού του νέου Ναού, του σημερινού, ετέθη από τον Μητροπολίτη Αττικής και Μεγαρίδος Ιάκωβο Βαβανάτσο το καλοκαίρι του 1956.

Σχεδιάστηκε σε ρυθμό βασιλικής σταυροειδούς μετά τρούλου. Καμπύλες επιφάνειες στεφανώνουν τον ρυθμό του, όπου εκεί εντάσσεται και ο χαμηλός τρούλος με τα τριάντα δύο παράθυρά του.

Κάτοψη του ανατολικού τμήματος του Ναού

Η βόρεια όψη του Ναού

Η βυζαντινή τεχνοτροπία στην ναοδομία του και την αγιογράφησή του, έργο του δεξιοτέχνη Πέτρου Βαμπούλη, μαθητή του Φώτη Κόντογλου, μας κάνει να νιώθουμε πιο έντονη την παρουσία του Κυρίου.
Δυτικά υπάρχει ένα εγκάρσιο κλίτος με δίρριχτη κεραμωτή στέγη.

Στην πρόσοψη, στο μεσαίο κεντρικό κλίτος, επάνω από την κυματοειδή στέγη του εγκάρσιου κλίτους, βρίσκεται ένα τρίλοβο παράθυρο που διακοσμείται από τούβλο χρώματος κεραμιδί και διατρέχει τα σχηματιζόμενα τόξα. Δεξιά και αριστερά υπάρχουν δύο δίλοβα παράθυρα με το ίδιο διακοσμητικό στοιχείο.








Βλέποντας την είσοδο του Ναού, διακρίνουμε τα προπύλαια με κυματοειδείς δίρριχτες στέγες, στηριζόμενες σε λεπτούς και κομψούς κίονες από λευκό μάρμαρο με θεοδοσιανά κιονόκρανα, διάτρητες διακοσμήσεις και το μονόγραμμα του Χριστού, έργα του γλύπτη Ευστρατίου Φιλιππότη. Μεταξύ των κιόνων σχηματίζονται τρεις μεγαλύτερες αψίδες και δύο μικρότερες που προσδίδουν στον Ναό ένα επιβλητικό και μεγαλοπρεπές ύφος.

Δεξιά της κυρίας εισόδου, υπάρχει εντοιχισμένο εικονοστάσι με την εικόνα του Αγίου Μανδηλίου. Στο πάνω μέρος του βρίσκεται, κατ’ εντολήν του Κυρίου λαξευμένο τμήμα της Αγίας Πέτρας.

Αριστερά των προπυλαίων και σε συνέχεια μ’ αυτά υπάρχει μια στοά με επάλληλα τόξα, που οδηγεί σ’ ένα οικοδόμημα όπου στεγάζονται το γραφείο της Διοικήσεως του Ιερού Προσκυνήματος, το Εκκλησιαστικό Μουσείο και το βιβλιοπωλείο της Ιεράς Μητροπόλεως καθὠς και μια αίθουσα πολλαπλών χρήσεων.
Στο δεύτερο όροφο υπάρχουν υπνοδωμάτια και άλλοι λειτουργικοί χώροι.



 

Στο ισόγειο του οικοδομήματος αυτού, υπάρχει διαμορφωμένος ειδικός χώρος για τις βαπτίσεις ενηλίκων, με ειδική σταυρόσχημη μαρμάρινη μεγάλη κολυμβήθρα από λευκό μάρμαρο με σκαλοπάτια, εντός του εδάφους.

   

Δεξιά το έτος 2003, οικοδομήθηκε το επιβλητικό κωδωνοστάσιο, που συνδέεται με τον Ναό και του οποίου η κατασκευή δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί.

Ο νέος Ναός οικοδομήθηκε σε δύο φάσεις και η οικοδόμησή του διήρκεσε μια δεκαετία περίπου (1950-1960).

Η πρώτη φάση ξεκίνησε από το ανατολικό τμήμα, με αρχιτέκτονα τον Βασίλειο Νικολαΐδη. Δηλαδή το ανατολικό κλίτος και ο τρούλος κατεδαφίστηκαν. Έτσι ο Ναός λειτουργούσε προσωρινά στο δυτικό κλίτος. Στη συνέχεια οικοδομήθηκε το δυτικό τμήμα, που ενώθηκε με το υπόλοιπο.

Ο ΝΑΟΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΑ

Τα δύο πρώτα μαρμάρινα προσκυνητάρια που συναντάμε μόλις μπαίνουμε από την κεντρική είσοδο του Ναού είναι έργα που ακολουθούν τον κλασικό ρυθμό και βρίσκονται και αυτά δεξιά και αριστερά του κεντρικού διαδρόμου.

Αποτελούνται από λευκό και γκρίζο μάρμαρο και στέφονται με κουβούκλια. Επιβλητικά και πομπώδη με τον ουρανό στο επάνω μέρος στηριζόμενο σε δύο κίονες. Επί της οροφής ο τρούλος με διάτρητα αστέρια και στη μέση ο σταυρός. Στις δύο γωνίες προβάλλουν ακροκέραμα. Επί της εμπρόσθιας δε πλευράς υπάρχει ανάγλυφος δικέφαλος αετός εντός ρόμβου και ακανθών. Έργα του μαρμαρογλύπτη Κωνσταντίνου Περάκη το 1970.  Το δε προσκυνητάρι της Αναστάσεως του Χριστού είναι δωρεά της οικογενείας Ιωάννου Γαρυφαλλιά.

Τα δύο προσκυνητάρια των εφέστιων εικόνων της Αναστάσεως του Χριστού και της Αγίας Φωτεινής βρίσκονται δεξιά και αριστερά του κεντρικού διαδρόμου και είναι έργα νεότερα.





Ανάγλυφα με εκφραστικό τονισμό και ιδιαίτερη καλαισθησία. Φέρουν στο επάνω μέρος σταυρό στηριζόμενο σε καλλιτεχνική βάση με ανάγλυφες ακάνθους και στο κάτω μέρος ακουμπούν σε βάση επίσης με ανάγλυφες ακάνθους καταλήγοντας στηριζόμενοι σε τετράγωνους πεσσούς. Φιλοτεχνήθηκαν από τους μαρμαροτεχνίτες αδελφούς Φιλιππότη, το έτος 2004 και αποτελούν δωρεά της Φεβρωνίας Γεωργ. Κυπριανίδου.

Τέλος το προσκυνητάρι της εις Άδου καθόδου του Χριστού, που βρίσκεται δεξιά της κεντρικής εισόδου του Ναού και πλησίον του χώρου καύσης των κεριών, είναι έργο νεότερο, του έτους 2003 των αδελφών Φιλιππότη. Επιβλητικό έργο που διακοσμείται με ανάγλυφους ρόδακες και ακάνθους. Η εικόνα της εις Άδου καθόδου του Χριστού είναι έργο του αγιογράφου Πέτρου Βαμπούλη του έτους 2003.







  

Προχωρώντας εισερχόμαστε σε ευρύχωρο οκταγωνικό χώρο που περικλείεται από διαδοχικές αψίδες.

 

Τέλος Απριλίου του 2012 τοποθετήθηκαν στον σολέα, μαρμάρινα θωράκια, έργο του μαρμαρογλύπτη Κωνσταντίνου Ζαφείρη, ενώ ο άμβωνας είχε μετακινηθεί το 2010 έξω από τον σολέα για να διευρυνθεί ο χώρος του.

Ο μαρμάρινος άμβωνας ακολουθεί τον τύπο του μετρίως υψωμένου και έχει δώδεκα βαθμίδες. Φέρει δαντελωτές διακοσμήσεις από φύλλα ακάνθου, ανάγλυφους σταυρούς κ.α. Στις μικρές αψιδωτές θέσεις οι εικόνες του Χριστού και των τεσσάρων Ευαγγελιστών, οι οποίες χωρίζονται από λεπτούς κίονες. Στο επάνω μέρος του ένα περιστέρι με ορθάνοιχτα τα φτερά είναι έτοιμο να πετάξει. Έργο λεπτής καλλιτεχνικής καλαισθησίας, που φιλοτεχνήθηκε από μαρμαρογλύπτη Κωνσταντίνο Περάκη το 1951. Στη σημερινή του θέση τοποθετήθηκε συντηρημένος στο τέλος του 2011, μεταφερθείς απο τόν σολέα όπου ήταν για πολλά χρόνια, προκειμένου νά διευρυνθεί ο χώρος προ του τέμπλου.

Στο βάθος, υπερυψωμένος υπάρχει ο σολέας, επάνω στον οποίο δεσπόζει ο μαρμάρινος δεσποτικός θρόνος, έργο υψηλής μαρμαρογλυπτικής τεχνικής του ιδίου μαρμαροτεχνίτη το 1952. Εχει δύο κλίμακες ενώ στην πλάτη εικονίζει τον Χριστό ως Μέγα Αρχιερέα πού ευλογεί. Στο επάνω μέρος του βρίσκεται λαξευτός ο δικέφαλος αετός μέσα σε άμπελο με φύλλα και σταφύλια καιμ ολοκληρώνεται καταλήγοντας σε αρχιερατική μίτρα. Στη σημερινή του θέση τοποθετήθηκε περί τα τέλη του 2010, όταν ολοκληρώθηκαν οι εργασίες επίστρωσης νέου λευκού μαρμάρου στόν σολέα, μετακινηθείς περίπου τρία μέτρα απο την τετράγωνη κολόνα εμπρός στην οποία ήταν, για να εξυπηρετηθεί και πάλι η διεύρυνση του χώρου προ του τέμπλου.

 

Δύο λεπτοί κίονες υποβαστάζουν το θόλο του με τα κομψά κιονόκρανα, που φέρουν ανάγλυφο σταυρό, εδραζόμενοι σε δύο λέοντες με ορθάνοιχτους οφθαλμούς.

Μπροστά μας προβάλλει το μαρμάρινο τέμπλο με τις βυζαντινές εικόνες του. Νεώτερο έργο των μαρμαροτεχνιτών αδελφών Φιλιππότη, του έτους 2002, εντάσσεται στα μεσαίου ύψους τέμπλα. Στην Ωραία Πύλη σχηματίζεται μια υπερυψωμένη αψίδα με επιβλητική ανάγλυφη διακόσμηση.

Δεξιά και αριστερά οι εικόνες του Χριστού και της Παναγίας, ενθρόνων, και οι εικόνες του Προδρόμου και της Αναστάσεως αντίστοιχα έργο του διακεκριμένου αγιογράφου Πέτρου Βαμπούλη του έτους 2002. Τα θωράκια του Τέμπλου φέρουν ανάγλυφους ρόδακες, που σχηματίζουν σταυρό. Μεταξύ των θωρακίων και στο επάνω μέρος, σχηματίζονται λεπτοί κίονες με περίτεχνα κιονόκρανα, όπου διαχωρίζουν τις εικόνες.

Πίσω από το τέμπλο στο Ιερό Βήμα, υπερυψωμένη κατά μια βαθμίδα ευρίσκετο η αγία τράπεζα.







 

Με τις εργασίες επίστρωσης νέου λευκού μαρμάρου το 2010, καταργήθηκε η βαθμίδα που φαίνεται και η αγία τράπεζα τοποθετήθηκε στο κέντρο του νέου επίπεδου δαπέδου.

Η αγιογράφιση του Ναού βρίσκεται ακόμη στο στάδιο της εξέλιξης. Κυρίως ο χώρος του γυναικωνίτου δεν έχει καθόλου αγιογραφιθεῖ. Κυριαρχεῖ η Βυζαντινή τέχνη πού αποπνέει ιεροπρέπεια, μυσταγωγία και αγιότητα. Εργα του αγιογράφου Βαμπούλη και ξεκίνησε το έτος 1968.

Αξιοσημείωτης τέχνης και ο επιβλητικότατος Παντοκράτορας του τρούλου, έργο του ιδίου το 1969. Γύρω από τον Παντοκράτορα η Θεοτόκος και τα Αγγελικά τάγματα, φρουροί της Βασιλείας Του. Σε δεύτερη σειρά οι Προφήτες, ολοκληρώνουν την αγιογραφική ενότητα του τρούλου

 

 

 

Ο ευρύχωρος γυναικωνίτης εκτείνεται πάνω και από τα τρία κλίτη.

Αριστερά της κεντρικής εισόδου, σε ιδιαίτερο χώρο, βρίσκεται το παρεκκλήσιο της Αγίας Φωτεινής και το Βαπτιστήριο. Προς ανατολάς, στη σχετική κόγχη, είναι αγιογραφημένη η Θεοτόκος δεομένη μετά του Χριστού. Εκατέρωθεν η Αγία Φωτεινή και ο Ιωάννης ο Πρόδρομος. Άνωθεν της κόγχης είναι ιστορημένη η συνάντηση του Χριστού με την Σαμαρείτιδα. Μια μαρμάρινη οκταγωνική περίτεχνη κολυμβήθρα από κατάλευκο μάρμαρο, στηριζόμενη επί του εδάφους, φέρει ανάγλυφες παραστάσεις, στην πρόσοψη τον σταυρό και εκατέρωθεν από ένα παγώνι.


Μπροστά από το Βαπτιστήριο υπάρχει μαρμάρινο κιγκλίδωμα με διάτρητους κύκλους με σταυρούς, έργο και αυτό των αδελφών Φιλιππότη, του έτους 1979.